Nghịch lý: Hiệu quả kinh doanh tốt nhưng cổ phiếu lại mất giá

Những diễn biến tiêu cực của thị trường chứng khoán ở thời điểm hiện tại gây ra sự hoang mang không nhỏ cho các nhà đầu tư và cả giới chuyên môn. Thị trường xuất hiện những nghịch lý khó lý giải. Trong khi nền kinh tế vĩ mô đang duy trì ở mức ổn định, doanh nghiệp làm ăn tốt nhưng chỉ có giá cổ phiếu vẫn chỉ một mình một đường, quay đầu giảm mạnh.

Dễ thấy nhất là ở cổ phiếu ngân hàng. Bất chấp kết quả kinh doanh 9 tháng đầu năm tăng trưởng mạnh với số lượng 27/28 ngân hàng báo lãi nhưng giá cổ phiếu ngành này vẫn quay đầu giảm mạnh, liên tục phá hết đáy này đến đáy khác.

Lý giải cho điều này, giới chuyên môn nhận định rằng, thị trường chứng khoán Việt chịu sự chi phối từ tâm lý nhà đầu tư. Trong khi đó, hầu hết các trader và nhà đầu tư tại Việt Nam đều hành động theo châm ngôn “mua theo tin đồn, bán khi tin ra”. Nói cách khác, nhóm này sẽ mua và đẩy giá cổ phiếu lên cao ngay khi có tin đồn hay kỳ vọng và bán ra khi công bố thông tin, kể cả đó là tin tốt.

Cổ phiếu mất giá bất chấp những triển vọng trong kinh doanh của doanh nghiệp

Báo cáo tài chính hàng quý một mặt cung cấp tính minh bạch về tình hình hoạt động của các công ty nhưng mặt khác cũng đồng thời mang đến những “hiểm hoạ” cho chính công ty đó. Nó làm hình thành nên các tin đồn bởi khoảng cách 3 tháng giữa các kỳ báo cáo. Tin tốt các quý trước không nhất thiết sẽ kéo dài sau đó trong khi nhiều tin đồn nội tại và ngoại lai lại xen vào làm ảnh hướng đến giá cổ phiếu tại thời điểm mua/công bố báo cáo.

Thêm nữa, nếu xuất hiện bất cứ sự sai lệch nào đáng kể so với kỳ vọng hay bất cứ tuyên bố gây ngạc nhiên lớn nào cũng có tác động lên giá cổ phiếu. Chẳng hạn, dù doanh nghiệp công bố kết quả kinh doanh tích cực nhưng lại thấp hơn so với kỳ vọng mà thị trường và các nhà phân tích đưa ra trước đó thì cổ phiếu của doanh nghiệp vẫn có khả năng bị định giá thấp hơn so với giá trị thực.

Một số tình huống giảm giá cổ phiếu khác cũng liên quan đến tổng lợi nhuận được công ty công bố. Đó là việc một doanh nghiệp công bố mức lợi nhuận vượt ngưỡng kỳ vọng nhưng nhà đầu tư vẫn phản ứng bằng cách bán ra cổ phiếu. Lý do là vì dù đây là tin tốt nhưng nhà đầu tư còn kỳ vọng ở mức cao hơn thế nữa. Mức công bố hiện tại vẫn chưa đạt đến ngưỡng khiến nhà đầu tư thỏa mãn.

Mỗi nhà đầu tư đều có cho mình những phân tích, cảm nhận riêng về doanh nghiệp, ngành và cổ phiếu. Những phân tích, cảm nhận này của họ dược tập hợp qua nhiều kênh khác nhau và chịu tác động nhiều từ những tin đồn xung quanh. Trong khi thực tế mức định giá đồn thổi lại rất khác so với dự báo đưa ra bởi các công ty chứng khoán.

Kỳ vọng quá cao nhưng thực tế không thể đáp ứng cũng là nguyên nhân khiến cổ phiếu bị bán tháo

Ngoài ra, trong các báo cáo tài chính, doanh nghiệp thường đưa ra một số kỳ vọng, nhận định hay kế hoạch của ban lãnh đạo trong tương lai. Đây cũng là yếu tố gây ảnh hưởng không nhỏ đến định giá cơ bản. Doanh nghiệp công bố kết quả kinh doanh nếu không khớp hoặc vượt kỳ vọng của thị trường nhưng lại điều chỉnh giảm doanh thu, lợi nhuận, dòng tiền kỳ vọng trong tương lai thì có khả năng sẽ làm giá tương lai của cổ phiếu giảm. Điều này cũng đồng thời giải thích nguyên do vì sao cổ phiếu vẫn có thể lao dốc dù trước đó vừa công bố kết quả kinh tốt bằng hoặc vượt mức kỳ vọng.

Một lý do khác nữa có thể nghĩ đến là do ảnh hưởng của các trader gây nhiên. Đây là nhóm nhà đầu tư không chuyên hoặc nhà phân tích theo trường phái kỹ thuật. Những người này thường không phân tích cơ bản các khoản đầu tư tiềm năng mà chỉ dựa vào tin tích, chỉ số phân tích thuật hoặc xu hướng.

Nhóm đối tượng này thường có quyết định đầu tư khá bốc đồng, phản ứng thái quá so với các tin tức tốt và cả xấu. Do đó, nếu một cổ phiếu bắt đầu bị bán tháo bởi một nhóm nhà đầu tư thì xu hướng này sẽ có thể bị đẩy lên cao hơn nữa bởi nhóm nhà đầu tư gây nhiễu.

Lý do cuối cùng được xác định là do hai yếu tố vĩ mô và vi mô. Trong đó, vĩ mô bao gồm những nhân tố như: lãi suất tăng, sự dịch chuyển nguồn vốn đầu tư,... Những yếu tố này có tác động rất lớn lên giá cổ phiếu, khiến giá cổ phiếu vị giảm mạnh.

Ngoài ra, những yếu tố vi mô trong một ngành cụ thể cũng làm ảnh hưởng đến giá cổ phiếu. Ví dụ như triển vọng kết quả kinh doanh của doanh nghiệp đối thủ tốt hơn cũng có thể làm giảm khẩu vị nhà đầu tư đối với cổ phiếu doanh nghiệp còn lại, bất chấp việc đơn vị này cũng vừa công bố thông tin tốt (nhưng có phần kém hơn so với đối thủ của mình).